لب کلام
چربی اطراف میانی بدن شما، معروف به چربی احشایی، می‌تواند در اطراف قلب انباشته شود که خطرناک‌تر از چربی ذخیره شده در سایر نقاط بدن است. چون اندام اصلی شما را احاطه کرده و ترکیباتی شیمیایی آزاد می‌کند که به التهاب و بروز نارسایی قلبی منجر می شود؛ بنابراین در این مقاله از بلاگ ایناس با ما همراه باشید تا ببینیم چرا چربی اضافه در اطراف قلب تجمع می‌یابد، چاره چیست و چگونه با مصرف ماهی می توانیم این چربی را کاهش دهیم.
چه می‌شود که چربی دور قلب مان را می‌گیرد؟
قلب ما یکبار منبسط می‌شود تا دهلیز‌هایش از خون پر شود و سپس منقبض می‌شود تا به بقیه نقاط بدن، خون پمپاژ کند. در حالت طبیعی، مقداری چربی دور قلب همه افراد وجود دارد، اما اگر حجم این چربی در پرده نازکی که قلب را احاطه می‌کند زیاد شود باعث بروز نشانگرهای پیش التهابی و نفوذ چربی اضافی به داخل سلول‌های ماهیچه‌ای – که مسئول انبساط و انقباض قلب هستند – شده و با رسوب در رگ‌های قلبی و سفت شدنِ قلب، در کار پمپاژ خون از قلب اختلال ایجاد می‌کند و نهایتاً منجر به حملات قلبی، بیماری عروق کرونر و در ادامه از کارافتادگی و نارسایی قلب می‌شود.
عوامل محرک افزایش چربی دور قلب
Illustration of the heart with coronary artery disease, the main blood vessel that supplies blood, oxygen and nutrients, has accumulation of cholesterol (plaque) and narrows the artery, which decrease
عوامل غیرقابل کنترل مانند ژنتیک، سن، عملکردهای فیزیولوژیکی و عوامل قابل‌کنترل مانند چاقی و شکل بدن، عدم تحرک، تغذیه ناسالم، مصرف الکل و سیگار، فشار خون، کلسترول و قند خون بالا، نشستن طولانی مدت، محرک افزایش چربی تجمع یافته دور قلب (چربی برون‌شامه‌ای یا چربی پریکارد) هستند.
علائم و عوارض چربی دور قلب
نشانه‌ها و علائم تجمع چربی مازاد در اطراف قلب می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- احساس فشار ، سفتی یا درد در قفسه سینه (آنژین).
- تنگی نفس، به گونه‌ای که احساس کنید نمی‌توانید نفس بکشید.
- احساس خستگی غیر عادی؛اگر قلب نتواند خون کافی برای رفع نیازهای بدن پمپاژ کند، ممکن است به طور غیرعادی احساس خستگی کنید
- بی نظمی فشار خون، تنگی عروق، آریتمی و نارسایی قلبی، حمله قلبی و سندرم متابولیک
چگونه چربی دور قلب را تشخیص دهیم؟
چربی دور قلب _ معروف به قلب چرب یا چربی پریکارد _ به سختی قابل تشخیص است. علاوه بر نارسایی قلبی، به طور کلی با بیماری‌های قلب و عروق نیز مرتبط است. با مشاهده یا معاینه فیزیکی استاندارد قابل مشاهده نیست و بهترین راه برای تشخیص آن سی تی اسکن است که بیماران را در معرض مقادیر کمی اشعه قرار می‌دهد. افراد مبتلا به قلب چرب، باید آزمایش‌های دیگری برای تعیین قند خون، فشار خون و سطح کلسترول بدهند و از لحاظ بیماری قلبی عروقی و حمله قلبی هم بررسی شوند.
بیماری پشت میز نشینان!
اگر کارمند هستید یا پشت کنکوری و روزانه 8 ساعت را پشت میز کامپیوتر به حالت نشسته سپری می‌کنید؛ متاسفانه باید بگوییم که شما به شدت در معرض خطر چربی اطراف قلب هستید. یافته‌ها نشان داده است که هر چه مدت زمان نشستن در روز بیشتر باشد، میزان چربی دور قلب نیز بیشتر است، طوری که حتی فعالیت ورزشی روزانه در شرایطی که مدت زمان نشستن در روز زیاد باشد نیز نمی‌تواند باعث کاهش چربی دور قلب‌تان شود. پس در این شرایط در عین این که باید به فعالیت ورزشی بپردازید باید همزمان مدت زمان نشستن را نیز کاهش دهید و مثلاً 1 ساعت از کار خود را به صورت ایستاده و بخشی را به صورت نشسته انجام دهید و این کار را تکرار کنید. پس مدت ساعات نشستن در روز نباید از 8 ساعت بیشتر باشد.
هشدار: زنان در معرض خطر بیشتری هستند!
چربی دور قلب اغلب در بیماران چاق، دارای کلسترول بالا، پشت میز نشینان، در بیمارانی که درمان با استروئید اگزوژن دریافت می‌کنند و در بیماران مبتلا به سندرم کوشینگ دیده می‌شود،
اما نکته جالب اینجاست که زنان بیشتر از مردان در معرض تشکیل چربی در اطراف قلب شان هستند که احتمال بروز قلب چرب و خطر بیماری قلبی عروقی در زنان با چاقی ناحیه میانی و در زمان یائسگی قوی‌تر به نظر می‌رسد.
نکته: سندرم کوشینگ به طور کلی کاهش دفع سدیم از طریق کلیه است
لاغری همیشه به معنای سلامت قلب نیست!
لاغری الزاماً همیشه به این معنی نیست که فرد دچار چربی دور قلب یا قلب چرب نمی‌شود. افراد لاغر هم ممکن است چربی انباشته در نواحی‌ای از بدن مانند دور قلب داشته باشند. اما این به معنای این نیست که چاقی را نادیده بگیریم. مطالعات جدید نشان می‌دهد که هرچه چربی کمتری داشته باشید، قلب شما بیشتر از شما تشکر می‌کند، زیرا نشان داده شده است که هر گونه کاهش وزن و از دست دادن چربی، خطر بیماری قلبی را کاهش می‌دهد.
ارتباط بین چربی دور قلب و شکل بدن
محققان اخیراً به ارتباط احتمالی بین چربی دور قلب، بیماری قلبی عروقی و عواملی مانند شاخص توده بدنی بالا (BMIs)، شکل بدن و نزدیکی چربی به قلب پرداختند و به این نتیجه دست یافتند که هر چه چربی به اندام قلب نزدیک‌تر باشد، بیشتر می‌تواند با پروتئین‌های التهابی خود به بافت قلب آسیب برساند. بنابراین اندام‌های سیبی شکل (افرادی که در ناحیه میانی یعنی شکم و پهلو و سینه، دچار ذخایر چربی اضافی هستند) در معرض خطر بیشتری برای بیماری قلبی و چربی پریکارد هستند.
چطور از چربی دور قلب پیشگیری یا آن را درمان کنیم؟
Cholesterol diet, healthy food for heart. Selective focus
- وزن خود را کنترل کنید (کاهش وزن مبتنی بر محدودیت کالری)،
- بیشتر روزهای هفته فعالیت بدنی متوسط تا شدید داشته باشید و خصوصاً ورزش‌های هوازی انجام دهید،
- برای مدت طولانی ننشینید و به ازای هر یک ساعت 5 دقیقه از جای خود بلند شوید،
- به هیچ وجه سیگار نکشید،
- و بالاخره از برنامه غذایی سالمی پیروی کنید. (در ادامه این مورد را توضیح داده ایم)
برای چربی دور قلب چه بخوریم و چه نخوریم؟
- رژیم غذایی غنی از ویتامین‌ها، مواد معدنی و فیبر داشته باشید،
- مصرف چربی های ناسالم را محدود کنید،
- سبزیجات و میوه‌های بیشتری بخورید،
- غذاهایی که قند، نمک و کربوهیدرات زیادی دارند نخورید،
- الکل مصرف نکنید،
- منابع پروتئینی کم چرب را انتخاب کنید،
- و حداقل دو بار در هفته، ماهی‌های کم چرب و نیم چرب مصرف کنید.
ضربه فنی نهایی چربی دور قلب با ماهی سی بس!
همانطور که در مقاله راز بهبود بیماران قلبی با مصرف منظم ماهی بیان کردیم، اسیدهای چرب امگا 3 می‌توانند باعث کاهش سطح تری گلیسیرید و نشانگرهای التهابی و افزایش سطح کلسترول خوب شوند، ماهی سی بس نیز با داشتن بالاترین سطح امگا 3 در میان ماهی‌های سفید و حداقل کالری ، می‌تواند، تجمع پلاکتی (چربی رسوب شده) در قلب را کاهش دهد و از انسداد عروق کرونر و در نتیجه اختلال در پمپاژ خون، جلوگیری کند.
منابع
Pruente R , Restrepo C S, MD,et al, Fatty lesions in and around the heart: a pictorial review, National library of medicine, PMC PubMed central, 2015.
Digumarthy Subba R, Pericardial Fat, Sciencedirect Journals. 2020.
Mundell E.J. Too Much Sitting Linked to Fat Buildup Around the Heart, Health Day,2012
Fat Around the Heart Linked to Increased Risk of Heart Failure, Mount Sinai Health System,2021
MacMillan Amanda, What Fat Around the Heart Might Mean For Women’s Health Risks, 2022.
Nelson Lisa, Do You Have Hidden Fat Around Your Heart? ,HealthCentral, 2011
